Jump to content
Elmxana
  • Qeydiyyat

Loru dilində fizika

Balaqardaş Bəşir adlı istifadəçinin bloqu

  • məqalə
    3
  • şərh
    1
  • baxış
    443

Bloq Haqqında

Bloqa xoş gəlmisiniz. 

Buradakı yazılarda hədəfim, fizika mövzularını asan dillə anlaşılan formada yazmaqdır. Lakin bu riyaziyyatdan istifadə etməyəcəm anlamına gəlmir, əksinə hər şeyi elə riyazi dillə izah etməyə çalışacam. Əsas məqsədim müəyyən bir konsept haqqında ümumi məlumat verib, maraqlı diskussiyalara səbəb olmaqdır. 

Yazıları bacara bildiyim qədər qısa edəcəyəm ki, oxucu üçün rahat olsun.

Bu bloqdakı məqalələr

Loru dilində fizika
 

Çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkət

Bugün riyaziyyat ev tapşırığında maraqlı sualla qarşılaşdım. Deməli sualın əsas məqsədi çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkətin təcili üçün tənlik əldə etməkdir. Həll yolu isə tamamilə cəbridir. Ona görə şəkillərdən istifadə etmədən tənliyin çıxaraq. (Aşağıdakıları anlamaq üçün vektor kalkulus haqqında məlumatlı olmaq lazımdır.) Gəlin çevrə üzrə bərabərsürətli hərəkətin riyazi tərifini verək pozisiya vektorunun \(\bar{r}\) modulusu \(\left | \bar{r} \right |\) (və ya \(r\)) dəyişməz qalır (radus sabitdir) sürət vektorunun \(\bar{v}\) modulusu (speed) \(\left | \bar{v} \right |\) (və ya \(v\)) sabitdir yuxarıdakı şərtlər ödəndiksə aşağıdakı tənliklər doğrudur $$\\ \bar{r} \cdot \bar{r} = r^{2} = const \ \ \ \ (1) \\ \bar{v} \cdot \bar{v} = v^{2} = const \ \ \ \ (2)$$ (2) tənliyinin zamana görə törəməsini alsaq $$\\ \left ( \bar{v} \cdot \bar{v} \right )' = 2 \bar{v}' \cdot \bar{v} = 2 \bar{a} \cdot \bar{v} = 0$$ Buradan çıxan nəticə  -  \( \bar{a} \cdot \bar{v} = 0\) - təcil vektoru və sürət vektoru perpendikulyardır (yəni radius vektoru və təcil paraleldir).  indi isə (1) tənliyi zamana görə iki dəfə törəməsini alaq $$\\ \bar{r} \cdot \bar{r} = const \Rightarrow \left ( \bar{r} \cdot \bar{r} \right )' = 0 \\ \bar{v} \cdot \bar{r} = 0 \Rightarrow\left ( \bar{v} \cdot \bar{r} \right )' = 0 \\ \bar{v} \cdot \bar{v} + \bar{a} \cdot \bar{r} = 0$$ bilirk ki, \(\bar{v} \cdot \bar{v} = v^{2}\) və \(\bar{a} \cdot \bar{r} = a r \cos \theta\) (teta - təcil və radius vektoru arasında bucaq, paralel olduğundan mümkün dəyərlər - 0 və pi) Yuxarıdakı tənlikdə yerdəyişmə etsək $$\\ v^{2} + ar \cos \theta = 0 \\ a = - \frac{v^{2}}{r \cos \theta}$$ a modulus olduğuna görə sıfırdan böyükn olmalıdır, o zaman teta yalnız pi ola bilər (kosinus -1 olacaq, və a > 0 şərti ödənəcək, teta 0 olduqda a sıfırdan kiçik olur). Bu o deməkdir ki radius vektoru və təcil vektoru bir-birinə əksistiqamətdədir. Nəticələr təcilin qiyməti \(a = \frac{v^{2}}{r}\) təcilin istiqaməti radiusun əksinə (yəni mərkəzə doğrudur) - mərkəzəqaçma təcili Burada fiziki olaraq bir yenilik etmədik, və bu çıxarış real həyatdakı hərəkət barədə detallı şəkiln yaratmır. Lakin məncə sadəcə abstrakt riyazi teoremlərdən istifadə edib, real həyatdakı bir nəticəyə gəlmək çox maraqlıdır Cheers
×